Na czym polega zasada?
W domu wyznaczamy jedno wspólne miejsce na wszystkie smartfony i inne urządzenia mobilne – należące zarówno do dzieci, jak i do dorosłych. Może to być pudełko, koszyk, półka czy szuflada, w widocznym i łatwo dostępnym miejscu, np. w przedpokoju lub salonie. Jeśli to możliwe, warto wybrać miejsce przy gniazdku, aby można było tam również ładować urządzenia.
Zasada polega na tym, że w określonych momentach dnia (np. podczas posiłków, zabawy, wspólnego odpoczynku czy przed snem) wszystkie urządzenia trafiają właśnie tam – i zostają w tym miejscu także na noc. To prosta reguła, która ułatwia domownikom bycie razem, bez cyfrowych rozpraszaczy.
Dlaczego to ważne?
Dla relacji
Gdy telefon jest poza zasięgiem wzroku i dłoni, łatwiej być naprawdę obecnym – słuchać, rozmawiać i angażować się w relacje.
Dla odpoczynku
Odkładanie telefonu – szczególnie wieczorem – ułatwia wyciszenie i sen, zmniejsza rozdrażnienie i przeciążenie bodźcami.
Dla spójności
Wspólne przestrzeganie zasady (również przez dorosłych) pokazuje dzieciom, że offline też jest ważny.
Dla budowania nawyków
Dzięki tej praktyce dziecko uczy się zatrzymywać, odkładać urządzenie, świadomie wybierać to, co naprawdę ważne w danym momencie oraz korzystać z telefonu w określonym celu, a nie non stop.
Dla zdrowia i samokontroli
Dzieci i nastolatki często noszą telefon przy sobie przez cały czas, co sprzyja uzależnieniom i utrzymuje ich uwagę w ciągłej gotowości. Odkładanie telefonu w jedno miejsce pomaga ograniczyć ten impuls i zmniejsza ekspozycję na bodźce, które negatywnie wpływają m.in. na koncentrację.
Jak wprowadzić tę zasadę w domu?
Ustalcie jedno wspólne miejsce: Wybierzcie je razem – ważne, by było neutralne i łatwo dostępne (np. koszyk w przedpokoju, przy gniazdku).
Stwórzcie rytuał odkładania: Np. po przyjściu do domu, przed posiłkiem, nauką czy wieczorem cała rodzina odkłada telefony w wyznaczone miejsce. Badania pokazują, że sama obecność smartfona np. w kieszeni, na biurku albo w zasięgu wzroku – nawet wtedy, gdy z niego nie korzystamy – może pogarszać zdolność koncentracji i pamięć roboczą. Efekt „samej obecności” wyjaśniany jest tym, że część zasobów uwagi zostaje skierowana nie na zadanie, lecz na silnie działający bodziec, jakim jest telefon.
Nadajcie temu sens: Wytłumaczcie dziecku, dlaczego to robicie: telefon nie jest potrzebny przez cały czas, jego obecność zakłóca relacje, rozprasza, negatywnie wpływa na koncentrację, utrudnia odpoczywanie.
Budujcie zdrowe nawyki: Pomóżcie dziecku nauczyć się, że telefon służy konkretnym celom – na przykład do rozmowy, szukania informacji, kontaktu z przyjaciółmi – a nie do bezrefleksyjnego wypełniania każdej wolnej chwili. Jeśli telefon staje się automatyczną odpowiedzią na nudę, stres czy samotność, łatwo rozwija się nawyk kompulsywnego korzystania i trudność z regulacją emocji bez ekranu.
Bądźcie konsekwentni: Jeśli dorośli nie przestrzegają tej zasady, dzieci również nie będą.
Wspierajcie się w jej stosowaniu: Przypominajcie sobie nawzajem o tej regule – z życzliwością.
Jak rozmawiać z dzieckiem o tej zasadzie?
Rekomendujemy, aby dzieci poniżej 12. roku życia nie miały własnych urządzeń ekranowych z dostępem do sieci. Jeżeli jednak jest inaczej, to ważne abyś wprowadził tę zasadę.
Dzieci w tym wieku nie powinny mieć telefonów, ale warto od początku pokazywać i tłumaczyć, że telefony mają swoje miejsce – np. specjalne pudełko lub półkę.
Rodzic: „Zobacz, tu odkładamy telefon, to jest jego miejsce. To ważne, żeby telefon nie był z nami cały czas – potrzebujemy od niego odpocząć.”
Rodzic: „Każda rzecz w domu ma swoje miejsce – tak samo telefon. Odkładamy go na półkę albo do specjalnego pudełka, kiedy z niego nie korzystamy. To pomaga nam naprawdę być razem, odpocząć, robić inne rzeczy.”
Rodzic: „W naszym domu telefon ma swoje miejsce – nie trzymamy go przy sobie cały czas. Odkładamy go na półkę lub do pudełka, zwłaszcza podczas posiłków, odrabiania lekcji i wieczorem. Takie zasady pomagają odpocząć i lepiej się skupić. To ważne, żebyś umiał korzystać z telefonu wtedy, kiedy naprawdę go potrzebujesz – a nie tylko z przyzwyczajenia.”
Rodzic: „Fajnie jest mieć telefon, ale bardzo ważne jest umieć z niego mądrze korzystać. Możemy razem sprawdzić, w jakich momentach naprawdę go potrzebujemy, a kiedy sięgamy po niego tylko z przyzwyczajenia. Spróbujmy przez kilka dni i zobaczmy, co się zmienia, gdy to my podejmujemy decyzje.”
Rodzic: „Świadome odkładanie telefonu to sygnał: ja decyduję, kiedy i jak z niego korzystam. Bo jeśli sięgamy po telefon automatycznie, bezrefleksyjnie to tak naprawdę technologia zaczyna sterować nami. Warto nauczyć się zatrzymywać i zapytać siebie: czy to mi teraz służy? Po co sięgam teraz po telefon?”
Dobre praktyki i inspiracje
Wspólnie udekorujcie „koszyk offline” i nadajcie mu nazwę.
Zróbcie z tego rytuał: telefon ląduje w pudełku, a rodzina zaczyna wspólny czas.
Rozmawiajcie o tym kiedy i po co sięgacie po telefon, a kiedy odkładacie go, żeby pobyć offline – ze sobą, z rodziną, z przyrodą, z własnymi myślami. Dzieci potrzebują tego typu granic, by móc budować zdrową relację z technologią i nie uzależnić się od niej emocjonalnie.
Bądźcie uważni na potrzebę kompulsywnego sięgania po ekrany – nie z miejsca oceny, ale ciekawości. Zauważajcie momenty, kiedy szczególnie trudno jest dzieciom odłożyć telefon, to może być sygnał, że coś się dzieje, i że dziecko w ten sposób radzi sobie np. z napięciem, trudnymi emocjami, stresem etc.
Zacznijcie od eksperymentu: przez tydzień odkładajcie smartfony w jedno miejsce, a potem omówcie, jak się z tym czuliście. Co było najtrudniejsze? Co wspierało w nowym nawyku?
Pamiętajcie, że noc to również czas odpoczynku od ekranów – wszystkie urządzenia zostają w wyznaczonym miejscu, z dala od łóżek.
