Na czym polega zasada?
Każdego dnia zapewniamy dziecku czas na aktywność ruchową i zabawę – najlepiej na świeżym powietrzu. Chodzi zarówno o swobodną zabawę, jak i aktywności sportowe czy rekreacyjne. Ruch i zabawa powinny być stałym, naturalnym elementem codziennego planu dnia. Ekrany mogą demotywować dziecko do ruchu i zabawy, dlatego ważne jest przestrzeganie ograniczeń wiekowych (do 3 r.ż. a nawet 5 lub 6 bez ekranów, do 12 r.ż. bez smartfona, do 15 r.ż. bez serwisów społecznościowych). Kluczowe jest, by aktywność fizyczna miała priorytet nad aktywnościami ekranowymi.
Dlaczego to ważne?
Mózg kocha ruch:
Regularna aktywność fizyczna dotlenia mózg, wspiera koncentrację i procesy uczenia się. Dzieci do 2. roku życia potrzebują około 3 godzin ruchu dziennie, a starsze – co najmniej godzinę. Najlepiej jednak, gdy ruch jest naturalnie wpleciony w cały dzień, a nie ograniczony do jednej sesji.
Równowaga dla ekranów:
Aktywności online i bierne korzystanie z ekranów (np. oglądanie telewizji) potrafią pochłaniać dziecko i zniechęcać do ruchu. Tymczasem codzienna aktywność fizyczna i zabawa wzmacniają rozwój fizyczny, społeczny i emocjonalny oraz pomagają równoważyć negatywny wpływ ekranów.
Zabawa wspiera rozwój i więzi:
Zabawa – zwłaszcza swobodna i nieprzerywana – to podstawowe narzędzie rozwoju dzieci. Rozwija wyobraźnię, samodzielność i kreatywność. Wspólna zabawa z rówieśnikami uczy komunikacji, współpracy i rozwiązywania konfliktów. To także naturalna przestrzeń do przeżywania emocji i budowania poczucia własnej wartości.
Ruch jako sposób na stres i regulację:
Aktywność fizyczna pomaga dzieciom rozładować napięcie, wyciszyć się i odzyskać równowagę emocjonalną. Skakanie, bieganie, turlanie się, taniec czy nawet zwykły spacer działają jak naturalny „reset” dla układu nerwowego. Regularny ruch wspiera samoregulację, poprawia sen i nastrój.
Ruch buduje odporność wewnętrzną:
Ruch to nie tylko zdrowie – to także ważne doświadczenie psychiczne. Dzieci uczą się pokonywać trudności, wytrwać mimo zmęczenia, rozwijać umiejętności krok po kroku. Aktywność fizyczna daje poczucie sprawstwa i sukcesu, buduje wiarę w siebie i odporność na porażki.
Rodzic też ma tu swoją rolę:
Ta zasada dotyczy również dorosłych. Towarzyszenie dziecku w zabawie i aktywnościach fizycznych – bez telefonu w dłoni – wzmacnia więź, buduje zaufanie i pokazuje, że ruch i bycie razem to wartościowy czas.
Jak wprowadzić tę zasadę w domu?
Dzieci do 6. roku życia: Codziennie zaplanujcie czas na wspólną zabawę i ruch na świeżym powietrzu – np. spacer do parku, zabawa na placu zabaw, bieganie i zabawy ruchowe w domu, zajęcia sportowe. Uczcie dziecko samodzielnej zabawy – bez ekranów, nawet w tle.
Dzieci 6-12 lat: Ustalcie regularne, różnorodne aktywności ruchowe – rower, gra w piłkę, pływanie czy taniec, dostosowane do temperamentu dziecka. Wspierajcie zabawy offline z rodzeństwem i rówieśnikami. Organizujcie wspólne rodzinne aktywności, które będą atrakcyjne dla dziecka i dostosowane do jego zainteresowań.
Młodzież powyżej 12. roku życia: Wspólnie zaplanujcie czas na aktywności fizyczne, które odpowiadają zainteresowaniom nastolatka – np. jazda na rowerze, sport drużynowy czy bieganie. Zachęcajcie do wybory atrakcyjnej dla dziecka formy ruchu i wspierajcie dziecko w jej regularnym realizowaniu.
Rodzice powinni również dawać dobry przykład, angażując się aktywnie w ruch i ograniczając czas przed ekranem przy dziecku. Szczególnie dotyczy to rodziców najmłodszych dzieci dla których relacja z rodzicem jest podstawą rozwoju i budowania więzi. Telefon w ręku rodzica zaburza te procesy.
Jak rozmawiać z dzieckiem o tej zasadzie?
Dzieci do 6. roku życia:
Rodzic: Zabawa i ruch to coś, co dzieci robią najlepiej – dzięki temu rosniesz, uczysz się i poznajesz świat. Twoje ciało i mózg bardzo tego potrzebują. Dlatego codziennie bawimy się, biegamy, tańczymy, wspinamy – to ważniejsze niż patrzenie w ekran.”
Dzieci 6-12 lat:
Rodzic: „Zabawa, sport i ruch są dobre dla naszego zdrowia – nasz mózg kocha ruch! Wiem, że czasem fajnie jest coś obejrzeć, ale potrzebujemy codziennie porządnej dawki aktywności. Dlatego wspólnie ustalamy, że najpierw czas na ruch, zabawę, wyjście z domu – a dopiero później, w ograniczonym czasie, możesz skorzystać z ekranu.”
Młodzież powyżej 12. roku życia:
Rodzic: „Rozumiem, że lubisz być online, ale Twoje ciało i mózg potrzebują codziennego ruchu – to nie jest coś opcjonalnego czy dodatkowego, tylko stały element zdrowego życia. Aktywność fizyczna to podstawa dobrego samopoczucia, odporności psychicznej i relacji z innymi. Będziemy Cię wspierać w znalezieniu takiej formy ruchu, która Ci odpowiada, i dbać, żeby była obecna każdego dnia. Co Ty na to?”.
Dobre praktyki i inspiracje
Codzienny czas na świeżym powietrzu – wpisany w rytm dnia jako stały punkt.
Rodzinne rytuały związane z ruchem i zabawą – np. weekendowe spacery, trekkingi, wspólne uprawianie sportu, gry w planszówki w określonych dniach.
Promowanie ruchu jako sposobu na rozładowanie napięcia i stresu. Zamiast relaksowania się przed ekranem po stresującym dniu w szkole zaproponuj spacer, możecie też potańczyć przy ulubionej muzyce, pokopać piłkę etc.
Dziecięce obowiązki domowe w ruchu – wspólne sprzątanie, podlewanie roślin, prace ogrodowe czy porządkowanie zabawek.
W miarę możliwości próbowanie różnych aktywności i dyscyplin – aby dziecko mogło odkryć co je cieszy i motywuje.
Zachęcanie do sportów zespołowych – wspierają rozwój fizyczny, ale też umiejętności społeczne i emocjonalne.
Wspólna zabawa z dorosłym – nawet kilkanaście minut dziennie daje dziecku poczucie bliskości i spełnienia.
Docenianie dziecka – nie tylko za osiągnięcia, ale też za systematyczność i wysiłek.
Ograniczenie ekranów w określonych porach dnia – ułatwia przejście do aktywności fizycznej i kreatywnej zabawy.
Plan dnia z miejscem na ruch – np. poranny rozruch, czas na zabawę przed kolacją lub wspólną aktywność po szkole.
Przestrzeń do swobodnej zabawy – nawet niewielka, odpowiednio zaaranżowana przestrzeń w domu może sprzyjać ruchowi.
