Na czym polega zasada?
Każdego dnia zapewniamy dziecku czas na aktywność ruchową i zabawę, najlepiej na świeżym powietrzu. Chodzi zarówno o swobodną zabawę, jak i aktywności sportowe czy rekreacyjne. Ruch i zabawa powinny być stałym, naturalnym elementem codziennego planu dnia. Ekrany mogą demotywować dziecko do ruchu i zabawy, dlatego ważne jest przestrzeganie ograniczeń wiekowych (do 3. roku życia, a nawet 5. lub 6. bez ekranów, do 12. roku życia bez smartfona, do 15. roku życia bez serwisów społecznościowych). Kluczowe jest, by aktywność fizyczna miała priorytet nad aktywnościami ekranowymi.
Dlaczego to ważne?
Mózg kocha ruch
Regularna aktywność fizyczna dotlenia mózg, wspiera koncentrację i procesy uczenia się. Dzieci do 2. roku życia potrzebują około 3 godzin ruchu dziennie, a starsze co najmniej godzinę. Najlepiej jednak, gdy jest on naturalnie wpleciony w cały dzień, a nie ograniczony do jednej sesji.
Równowaga dla ekranów
Aktywności online i bierne korzystanie z ekranów (np. oglądanie telewizji) potrafią pochłaniać dziecko i zniechęcać do ruchu. Tymczasem codzienna aktywność fizyczna i zabawa wzmacniają rozwój fizyczny, społeczny i emocjonalny oraz pomagają równoważyć negatywny wpływ ekranów.
Zabawa wspiera rozwój i więzi
Zabawa – zwłaszcza swobodna i nieprzerywana – to podstawowe narzędzie rozwoju dzieci. Rozwija wyobraźnię, samodzielność i kreatywność. Wspólna zabawa z rówieśnikami uczy komunikacji, współpracy i rozwiązywania konfliktów. To także naturalna przestrzeń do przeżywania emocji i budowania poczucia własnej wartości.
Ruch jako sposób na stres i regulację
Aktywność fizyczna pomaga dzieciom rozładować napięcie, wyciszyć się i odzyskać równowagę emocjonalną. Skakanie, bieganie, turlanie się, taniec czy nawet zwykły spacer działają jak naturalny „reset” dla układu nerwowego. Regularny ruch wspiera samoregulację, poprawia sen i nastrój.
Ruch buduje odporność wewnętrzną
Ruch to nie tylko zdrowie, to także ważne doświadczenie psychiczne. Dzieci uczą się pokonywać trudności, wytrwać mimo zmęczenia, rozwijać umiejętności krok po kroku. Aktywność fizyczna daje poczucie sprawstwa i sukcesu, buduje wiarę w siebie i odporność na porażki.
Rodzic też ma tu swoją rolę
Ta zasada dotyczy również dorosłych. Towarzyszenie dziecku w zabawie i aktywnościach fizycznych – bez telefonu w dłoni – wzmacnia więź, buduje zaufanie i pokazuje, że ruch i bycie razem to wartościowy czas.
Jak wprowadzić tę zasadę w domu?
Dzieci do 6. roku życia: Codziennie zaplanujcie czas na wspólną zabawę i ruch na świeżym powietrzu – np. spacer do parku, zabawa na placu zabaw, bieganie i zabawy ruchowe w domu, zajęcia sportowe. Uczcie dziecko samodzielnej zabawy – bez ekranów, nawet w tle.
Dzieci 6–12 lat: Ustalcie regularne, różnorodne aktywności ruchowe: rower, gra w piłkę, pływanie czy taniec, dostosowane do temperamentu dziecka. Wspierajcie zabawy offline z rodzeństwem i rówieśnikami. Organizujcie wspólne rodzinne aktywności, które będą atrakcyjne dla dziecka i dostosowane do jego zainteresowań.
Młodzież powyżej 12. roku życia: Wspólnie zaplanujcie czas na aktywności fizyczne, które odpowiadają zainteresowaniom nastolatka, np.: jazda na rowerze, sport drużynowy czy bieganie. Zachęcajcie do wyboru atrakcyjnej dla dziecka formy ruchu i wspierajcie je w jej regularnym realizowaniu.
Rodzice powinni również dawać dobry przykład, angażując się aktywnie w ruch i ograniczając czas przed ekranem przy dziecku. Szczególnie dotyczy to rodziców najmłodszych dzieci, dla których relacja z rodzicem jest podstawą rozwoju i budowania więzi. Telefon w ręku rodzica zaburza te procesy.
Jak rozmawiać z dzieckiem o tej zasadzie?
Dzieci do 6. roku życia
Rodzic: „Zabawa i ruch to coś, co dzieci robią najlepiej. Dzięki temu rośniesz, uczysz się i poznajesz świat. Twoje ciało i mózg bardzo tego potrzebują. Dlatego codziennie bawimy się, biegamy, tańczymy, wspinamy – to ważniejsze niż patrzenie w ekran”.
Dzieci 6-12 lat
Rodzic: „Zabawa, sport i ruch są dobre dla naszego zdrowia – nasz mózg kocha ruch! Wiem, że czasem fajnie jest coś obejrzeć, ale potrzebujemy codziennie porządnej dawki aktywności. Dlatego wspólnie ustalamy, że najpierw czas na ruch, zabawę, wyjście z domu, a dopiero później, przez ograniczony czas, możesz skorzystać z ekranu”.
Młodzież powyżej 12. roku życia
Rodzic: „Rozumiem, że lubisz być online, ale twoje ciało i mózg potrzebują codziennego ruchu. To nie jest coś opcjonalnego czy dodatkowego, tylko stały element zdrowego życia. Aktywność fizyczna to podstawa dobrego samopoczucia, odporności psychicznej i relacji z innymi. Będziemy cię wspierać w znalezieniu takiej formy ruchu, która ci odpowiada, i dbać, żeby była obecna każdego dnia. Co ty na to?”.
Dobre praktyki i inspiracje
-
Codziennie zarezerwujcie czas na aktywność na świeżym powietrzu, wpisany w rytm dnia jako stały punkt.
-
Pielęgnujcie rytuały związane z ruchem i zabawą, np. weekendowe spacery, trekkingi, wspólne uprawianie sportu, gry w planszówki w określonych dniach.
-
Promuj ruch jako sposób na rozładowanie napięcia i stresu. Zamiast relaksowania się przed ekranem po stresującym dniu w szkole zaproponuj spacer. Możecie też potańczyć przy ulubionej muzyce, pokopać piłkę etc.
-
Wyznacz dziecięce obowiązki domowe w ruchu: wspólne sprzątanie, podlewanie roślin, prace ogrodowe czy porządkowanie zabawek.
-
W miarę możliwości próbujcie różnych aktywności i dyscyplin, aby dziecko mogło odkryć, co je cieszy i motywuje.
Zachęcaj dziecko do sportów zespołowych, które wspierają rozwój fizyczny, ale też umiejętności społeczne i emocjonalne.
Baw się razem z dzieckiem, nawet kilkanaście minut dziennie daje dziecku poczucie bliskości i spełnienia.
Doceniaj dziecko nie tylko za osiągnięcia, ale też za systematyczność i wysiłek.
Ogranicz ekrany w określonych porach dnia. To ułatwia przejście do aktywności fizycznej i kreatywnej zabawy.
Planuj dzień z czasem na ruch, np.: poranny rozruch, czas na zabawę przed kolacją lub wspólną aktywność po szkole.
Zapewniaj dziecku przestrzeń do swobodnej zabawy – nawet niewielka, odpowiednio zaaranżowana w domu może sprzyjać ruchowi.
